TUI Foundation: Αλλαγές στο πολιτικό σύστημα θέλουν οι μισοί νέοι της Ελλάδας

Στους νέους της Ευρώπης βελτιώνεται η θετική γνώμη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ενώ η αμφισβήτηση των δημοκρατικών θεσμών παραμένει ισχυρή.

Αυτό είναι ένα από τα κεντρικά συμπεράσματα της δεύτερης ευρωπαϊκής έρευνας νέων που διενήργησε το δημοσκοπικό ινστιτούτο YouGov για λογαριασμό του ιδρύματος TUI Foundation. Σύμφωνα με την έρευνα, σε όλες τις χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα η αποδοχή της ΕΕ σημείωσε αύξηση έναντι του 2017. Επίσης σχεδόν ένας στους δύο ερωτηθέντες (45 τοις εκατό) θεωρεί πως το πολιτικό σύστημα έχει ανάγκη μεταρρύθμισης και ένα 28 τοις εκατό πιστεύει πως μόνο ριζοσπαστικές αλλαγές θα μπορέσουν να επαναφέρουν τα πράγματα σε τάξη. Ενώ στη Γερμανία το ποσοστό των νέων που εκτιμούν ως ικανοποιητική τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος υπερβαίνει τον μέσο όρο (39 τοις εκατό), το ποσοστό εκείνων που υποστηρίζουν ριζοσπαστικές αλλαγές είναι ιδιαίτερα υψηλό στην Ελλάδα (52 τοις εκατό), στην Ιταλία (43 τοις εκατό) και στην Ισπανία (35 τοις εκατό).
Εάν αύριο διενεργούνταν ένα δημοψήφισμα για την παραμονή στην ΕΕ της εκάστοτε χώρας, το 71 τοις εκατό των ερωτηθέντων θα ψήφιζε κατά της εξόδου της χώρας του από την ΕΕ, ενώ το 2017 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις 61 τοις εκατό. Στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 80 τοις εκατό (έναντι 69 τοις εκατό το 2017). Η γνώμη των νέων για την ΕΕ έχει βελτιωθεί συνολικά. Αυτό διαφαίνεται και στο ποσοστό των νέων Ευρωπαίων που αυτοχαρακτηρίζονται αποκλειστικά ως πολίτες της χώρας τους. Το ποσοστό αυτό έπεσε από 42 τοις εκατό το 2017 σε 34 τοις εκατό το 2018.
«Τα αποτελέσματα της έρευνας φανερώνουν ένα comeback της Ευρώπης στους νέους ανθρώπους. Το Brexit αφύπνισε την Ευρώπη. Η δημόσια συζήτηση επιστρέφει στα δυνατά σημεία, στα επιτεύγματα και τις ευκαιρίες. Σε έναν κόσμο όπου επικρατούν αναταραχές σε πολλά μέρη όπου δεν προωθείται η συνεργασία μεταξύ των λαών αλλά προπαγανδίζεται η εθνική απομόνωση ως λύση, η Ευρώπη αποκτά νέα δυναμική. Ο δημόσιος διάλογος επιτρέπει την ενίσχυση της θετικής στάσης απέναντι στην ΕΕ», δήλωσε ο Thomas Ellerbeck, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του TUΙ Foundation.
Η καταπολέμηση της τρομοκρατίας η πλέον σημαντική αποστολή στην ΕΕ
Ως πιο σημαντική αποστολή σε επίπεδο ΕΕ για τα επόμενα πέντε έτη οι ερωτηθέντες νέοι βλέπουν την καταπολέμηση της τρομοκρατίας (44 τοις εκατό), την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος (34 τοις εκατό), καθώς και τη διαχείριση της μετανάστευσης (33 τοις εκατό). Σε εθνικό επίπεδο οι νέοι Ευρωπαίοι θέτουν σε πρώτη θέση την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης (39 τοις εκατό) και τη μείωση της κοινωνικής ανισότητας (35 τοις εκατό). Η καταπολέμηση της τρομοκρατίας συγκέντρωσε το 29 τοις εκατό των απαντήσεων.
Ως μία μάλλον εθνική προτεραιότητα θεωρούν οι νέοι και την υποστήριξη της εκπαίδευσης και της επιστήμης. Το 17 τοις εκατό θεωρεί το συγκεκριμένο θέμα ως σημαντική αποστολή της ΕΕ, ενώ το 26 τοις εκατό ως σημαντική αποστολή της χώρας τους. Για τους νέους ενήλικες της Γερμανίας μεγάλη σημασία έχει η προώθηση νέων τεχνολογιών, καθώς και του διαδικτύου και του ψηφιακού μετασχηματισμού. Για το 21 τοις εκατό αυτό αποτελεί ένα από τα τρία σημαντικότερα θέματα σε επίπεδο ΕΕ, και σε εθνικό επίπεδο για έναν στους τρεις (29 τοις εκατό). Αυτό είναι το υψηλότερο ποσοστό που σημειώθηκε στις επτά συμμετέχουσες στην έρευνα χώρες, ενώ στην Ισπανία τα αντίστοιχα ποσοστά ανήλθαν μόλις στο 7 (ΕΕ) και το 5 (εθνικό) τοις εκατό.
Οι νέοι ενήλικες δεν εμπιστεύονται τις δημόσιες υπηρεσίες και τους θεσμούς
Ενώ διαπιστώθηκε αύξηση της αποδοχής της ΕΕ, οι νέοι Ευρωπαίοι συνεχίζουν να είναι δύσπιστοι απέναντι στις υπηρεσίες και τους θεσμούς. Μόνο ένας στους τρεις (33 τοις εκατό) εμπιστεύεται τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, όπως το Ευρωκοινοβούλιο ή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 37 τοις εκατό. Ακόμα χειρότερη θέση καταλαμβάνουν σε όλη την Ευρώπη τα συνδικάτα, οι τράπεζες, οι εκκλησίες, τα δημόσια ΜΜΕ καθώς και οι επιχειρηματικοί όμιλοι. Οι ερωτηθέντες επιδεικνύουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην επιστήμη και τους επιστήμονες (71 τοις εκατό), καθώς και στην αστυνομία (52 τοις εκατό) και στα δικαστήρια (39 τοις εκατό).
Τα πολιτικά κόμματα βρέθηκαν στην τελευταία θέση της κλίμακας: Στη Γερμανία, όπως και σε όλες τις υπόλοιπες χώρες, οι νέοι πιστεύουν λιγότερο στην αξιοπιστία των πολιτικών κομμάτων, ενώ χαμηλά είναι και τα επίπεδα εμπιστοσύνης στα κοινοβούλια και τις κυβερνήσεις. Οι νέοι της Ευρώπης εκφράζουν έντονα την επιθυμία για πολιτική αλλαγή: Ούτε ένας στους πέντε (17 τοις εκατό) είναι της γνώμης πως το πολιτικό σύστημα στην εκάστοτε χώρα λειτουργεί όπως θα έπρεπε. Σχεδόν ένας στους δύο (45 τοις εκατό) θεωρεί πως το πολιτικό σύστημα έχει ανάγκη μεταρρύθμισης και ένα 28 τοις εκατό πιστεύει πως μόνο ριζοσπαστικές αλλαγές θα μπορέσουν να επαναφέρουν τα πράγματα σε τάξη. Ενώ στη Γερμανία το ποσοστό των νέων που εκτιμούν ως ικανοποιητική τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος υπερβαίνει τον μέσο όρο (39 τοις εκατό), το ποσοστό εκείνων που υποστηρίζουν ριζοσπαστικές αλλαγές είναι ιδιαίτερα υψηλό στην Ελλάδα (52 τοις εκατό), στην Ιταλία (43 τοις εκατό) και στην Ισπανία (35 τοις εκατό).
7 ως 23 τοις εκατό υιοθετούν λαϊκίστικη στάση
Στην φετινή έρευνα έγινε για πρώτη φορά προσπάθεια καταγραφής των λαϊκιστικών τάσεων που επικρατούν μεταξύ των νέων της Ευρώπης. Μεταξύ άλλων, τέθηκαν 15 ερωτήσεις σχετικά με τη στάση τους απέναντι στις κοινωνικές ελίτ («Οι άνθρωποι όπως εγώ δεν επηρεάζουν καθόλου αυτά που κάνει η κυβέρνηση»), τη λαϊκή κυριαρχία («Ο λαός θα πρέπει να ερωτάται για όλες τις σημαντικές αποφάσεις») και για την αντίληψη των νέων για τον «λαό» ως ενιαία οντότητα («Οι απλοί άνθρωποι βρίσκονται όλοι στην ίδια θέση»). Βάσει αυτών, το ποσοστό των νέων που τείνουν προς λαϊκίστικες στάσεις κυμαίνεται από 7 τοις εκατό στη Γερμανία μέχρι 23 τοις εκατό στην Πολωνία. Ως λαϊκιστής θεωρείται όποιος απάντησε θετικά στις 12 από τις 15 ερωτήσεις. Αυτοί οι νέοι εμφανίζονται πιο επικριτικοί απέναντι στη διαμόρφωση του δημοκρατικού συστήματος: Το 39 τοις εκατό ανέφεραν πως η λειτουργία του πολιτικού συστήματος στη χώρα τους είναι τόσο ανεπαρκής ώστε να καθιστά αναγκαίες τις ριζοσπαστικές αλλαγές. Κυρίως η Ελλάδα (66 τοις εκατό), η Ιταλία (51 τοις εκατό), η Πολωνία (41 τοις εκατό) και η Ισπανία (39 τοις εκατό), καταλαμβάνουν εδώ τις πρώτες θέσεις. Οι θετικά προσκείμενοι σε λαϊκίστικες απόψεις νέοι είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν θεμελιώδη δημοκρατικά στοιχεία. Έτσι, το 64 τοις εκατό αυτών των νέων θεωρούν καλύτερο οι σημαντικές πολιτικές αποφάσεις να λαμβάνονται από ανεξάρτητους τεχνοκράτες και όχι από εκλεγμένους πολιτικούς.
«Για τους νέους που τείνουν προς τον λαϊκισμό, το πολίτευμα της δημοκρατίας είναι μάλλον μία έννοια κενή περιεχομένου. Έχουν την εικόνα μίας μη φιλελεύθερης δημοκρατίας, στο πλαίσιο της οποίας, οι αρχές του κράτους δικαίου δεν έχουν αξία και μπορούν να ακυρωθούν. Έτσι το 35 τοις εκατό μπορεί να φανταστεί ως δυνατότητα τον περιορισμό των δικαιωμάτων της αντιπολίτευσης.
«Η διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων τους φαίνεται υπερβολικά αδιαφανής και χρονοβόρα», σύμφωνα με τον Marcus Spittler του Επιστημονικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών του Βερολίνου (WZB) και επιστημονικού συνεργάτη της έρευνας.
Το Facebook θεωρείται ως λίγο αξιόπιστο
Αυτό γίνεται σαφές και από τη χρήση των μέσων ενημέρωσης από τους ερωτηθέντες: Το 82 τοις εκατό ενημερώνεται στο διαδίκτυο σχετικά με τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις και μόνο το 30 τοις εκατό από έντυπες εφημερίδες και ειδησεογραφικά περιοδικά.
Το Facebook βρίσκεται στην πρώτη θέση των πηγών πολιτικής ενημέρωσης (44 τοις εκατό), ενώ ακολουθούν οι ηλεκτρονικές εκδόσεις εφημερίδων και ειδησεογραφικών περιοδικών (34 τοις εκατό).
Τα δημόσια ΜΜΕ χαίρουν εμπιστοσύνης σε μεγάλο βαθμό κυρίως στη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Μεγάλη Βρετανία, ενώ στην Πολωνία και στην Ελλάδα το ποσοστό εμπιστοσύνης προς τους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς είναι το μικρότερο. Παρότι το Facebook είναι πολύ σημαντικό ως πηγή ενημέρωσης, οι ερωτηθέντες πιστεύουν πως είναι αναξιόπιστο. Στην κορυφή της αξιοπιστίας βρίσκονται οι έντυπες εκδόσεις των ημερήσιων εφημερίδων και των ειδησεογραφικών περιοδικών με 37 τοις εκατό, έναντι μόλις 17 τοις εκατό του Facebook.
Στη Γερμανία το συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης συγκεντρώνει το μικρότερο ποσοστό από όλες τις δυνατές απαντήσεις (8 τοις εκατό). Η Elke Hlawatschek, Διευθύντρια του ιδρύματος TUI Foundation, σχολιάζει τα αποτελέσματα: «Η δημοκρατία και το κράτος δικαίου είναι έννοιες αλληλένδετες. Μία κενή περιεχομένου αντίληψη της δημοκρατίας, όπως παρατηρείται στους νέους με λαϊκίστικες τάσεις, είναι προβληματική. Η πολιτική παιδεία παραμένει ένα σημαντικό καθήκον για όλους τους πολιτικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Ως TUI Foundation θέλουμε να συνεισφέρουμε στον βαθμό που μας αναλογεί και να εξηγήσουμε στους νέους ανθρώπους τα πλεονεκτήματα μίας δημοκρατικής Ευρώπης».