Προγραμματική Σύμβαση για την ανάπτυξη της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου.

Στην υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας προχώρησαν σήμερα το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και ο Δήμος Ρόδου στο πλαίσιο του συνεδρίου για την 30η επέτειο της ένταξης της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Το Μνημόνιο Συνεργασίας αποτελεί ένα ισχυρό και αποφασιστικό βήμα γα τη σύναψη το επόμενο διάστημα Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης για την προστασία, την ανάδειξη, τη διαχείριση και τη βιώσιμη ανάπτυξη της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου, ως ενεργού οικισμού που αποτελεί μνημειακό σύνολο παγκόσμιας εμβέλειας. Με το Μνημόνιο Συνεργασίας προσδιορίζονται με σαφήνεια οι στόχοι και οι δράσεις στις οποίες δεσμεύονται τα συμβαλλόμενα μέρη και τίθεται αυστηρό χρονοδιάγραμμα τεσσάρων μηνών για την υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτιστικής Σύμβασης.

Στην ομιλία του στο συνέδριο, ο Υφυπουργός Πολιτισμού Κώστας Στρατής αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη αξία και την οικουμενική εμβέλεια του πολιτισμικού αποθέματος της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου, καθώς και στη σημασία της προστασίας και της ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς για τη βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη του τόπου.

Ο κ. Στρατής επισήμανε την ανάγκη να πυκνώσουν και να εξειδικευτούν οι συνέργειες μεταξύ της κεντρικής Κυβέρνησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη βιωσιμότητα, την ανθεκτικότητα, την ανάδειξη και τη βέλτιστη αξιοποίηση του μνημειακού αποθέματος της Μεσαιωνικής Πόλης, πάντα σε σύνδεση με τη σύγχρονη ζωή, την κατοικία και τη λελογισμένη τουριστική ανάπτυξη, με επίκεντρο τον πολιτισμό. Ανάγκη που έρχεται να καλύψει η υπογραφή του Μνημονίου Συνεργασίας για τη σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης.

30 χρόνια μετά την ένταξη της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου, στον κατάλογο Μνημείων της UNESCO, το Σάββατο 3 Νοεμβρίου υπεγράφη στη Ρόδο, Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και του Δήμου Ρόδου, ως προπομπός για την Σύνταξη Προγραμματικής Σύμβασης.

Ο Αναπληρωτής Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Νεκτάριος Σαντορινιός, χαιρετίζοντας στην εκδήλωση και πριν την υπογραφή του Μνημονίου, ανέφερε:

«Η ένταξη της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου στον κατάλογο των Μνημείων της UNESCO, 30 χρόνια πριν, αποτέλεσε μια σημαντική ιστορική στιγμή για το νησί. Το γεγονός ότι ήταν η πρώτη ελληνική πόλη που εντάχθηκε, τότε, κάτω από την προστασία του Διεθνούς αυτού Οργανισμού, καταδεικνύει το μέγεθος και τη σημασία του Μνημείου, όχι μόνο για την Ελληνική, όσο και για την Παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Αποτελεί μνημείο και απόδειξη της γεωπολιτικής θέσης του νησιού, ένα ζωντανό σταυροδρόμι πολιτισμών, φέροντας ανάγλυφα τα σημάδια όσων πέρασαν από εδώ: Οθωμανοί, Εβραίοι, Άραβες, Ιππότες και φυσικά Έλληνες άφησαν το στίγμα τους στη ζωή της πόλης. Η Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, αναμφισβήτητα είναι μοναδική, αφού από τη μια διατηρεί, σχεδόν αναλλοίωτο, τον ιστό της, τα τείχη και τα οχυρωματικά έργα γύρω από αυτήν, και από την άλλη, είναι ενεργή από τον καιρό της ίδρυσής της, μέχρι σήμερα, στοιχείο που απαντάται σε λίγες ακόμη μεσαιωνικές Ευρωπαϊκές πόλεις.

Γιορτάζοντας σήμερα το παρελθόν και το μέλλον της Μεσαιωνική Πόλης του νησιού μας, δεν μπορώ να μην αναφέρω πως ο δρόμος μέχρι την ημέρα κήρυξής της ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς- την 9η Δεκεμβρίου 1988- δεν ήταν εύκολος. Δεν έγινε τίποτα μαγικά. Για να φτάσουμε σε εκείνη την σημαδιακή μέρα, είχαν προηγηθεί προσπάθειες πολλών ανθρώπων, φωτισμένων ανθρώπων, που σήμερα κάποιοι από αυτούς είναι εδώ: ο Σάββας Καραγιάννης, που κυνηγούσε την Μελίνα Μερκούρη για να γίνει η πρώτη προγραμματική σύμβαση για την διατήρηση της Μεσαιωνικής πόλης, ο Μάνος Κόκκινος, ο Γιώργος Γιαννόπουλος- ο μόνος Έλληνας Πρόεδρος του Οργανισμού Πόλεων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς-, ο Γιάννης Μαχαιρίδης, και πολλοί άλλοι που έδωσαν τον εαυτό τους και από τους οποίους σήμερα εμείς παίρνουμε το νήμα. Δίπλα τους στάθηκαν σημαντικοί αρχαιολόγοι και μηχανικοί, όπως οι δυο μεγάλοι απόντες, ο Ηλίας Κόλλιας και ο Θανάσης Αναπολιτάνος οι οποίοι ανέδειξαν την παλιά πόλη των φαντασμάτων, της δεκαετίας του 80, στην λαμπερή Μεσαιωνική Πόλη που είναι σήμερα.

Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να μου επιτρέψετε μια προσωπική αναφορά: Από το 1998 μέχρι το 2014, ανήκοντας στο δυναμικό της υπηρεσίας προγραμματισμού, συνεργάστηκα με πολλούς από εσάς εδώ- σημαντικούς αρχαιολόγους, μηχανικούς, ανθρώπους της πολιτικής, που έδειξαν διορατικότητα και λειτούργησαν προωθητικά στην υπόθεση της Μεσαιωνικής Πόλης. Είμαι ιδιαίτερα περήφανος για αυτές τις συνεργασίες, για το λιθαράκι που έβαλα και εγώ τότε, και ελπίζω και από τον σημερινό που ρόλο να προσφέρω και πάλι στην Μεσαιωνική Πόλη.


Μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια που ίσχυε η πρώτη Προγραμματική Σύμβαση, έγιναν πολλά έργα, όπως αποκαταστάσεις καταλυμάτων, αναπλάσεις κοινοχρήστων χώρων, αποκαταστάσεις μνημείων και κατοικιών, συντήρηση των τειχών και των υπογείων δικτύων, τα οποία κράτησαν πάνω από 14 χρόνια και ξοδεύτηκαν 11 εκ. Από το 2004, όμως, που έληξε η Προγραμματική Σύμβαση και πάρα τις εξαγγελίες που κάθε φορά ακούγονταν, ποτέ δεν επανεργοποιήθηκε. Οι προσπάθειες που συνεχίστηκαν τόσο από το Δήμο και την Περιφέρεια, όσο και από το Κράτος, δεν ήταν αρκετές ώστε να δώσουν μια νέα ώθηση στην Πόλη. Σήμερα η Μεσαιωνική Πόλη έχει ανάγκη να εφαρμοστούν τα σχέδια χρήσεων γης, να εφαρμοστεί ένα σύγχρονο μοντέλο διαχείρισης και παράλληλα υπάρχει η ανάγκη να διατηρήσει αυτό που την κάνει μοναδική: τον αστικό της χαρακτήρα. Οφείλουμε να προχωρήσουμε σε παρεμβάσεις έτσι ώστε να αποφευχθεί η εμπορευματοποίησή της, να μην αλλοτριωθεί η εικόνα της και να μην χάσει την ιστορική της αξία.

Η σημερινή Κυβέρνηση έχει έμπρακτα δείξει τον σεβασμό της στην Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου. Έχοντας εγκρίνει διάφορα έργα, αλλά ιδίως μέσα από το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου, με πόρους αποκλειστικά εθνικούς και όχι ευρωπαϊκούς, έχει προχωρήσει η συνέχιση του ξύλινου πεζόδρομου, η ανάδειξη της θαλασσινής πύλης και η δημιουργία δικτύου ΑΜΕΑ στην Πόλη. Όμως πιο σημαντικά, με την υπογραφή του σημερινού Μνημονίου Συνεργασίας, ανοίγεται ο δρόμος έτσι ώστε όλοι να πιστέψουν πως η επόμενη Προγραμματική Σύμβαση για τη Μεσαιωνική Πόλη, σύντομα θα είναι γεγονός και θα αποτελέσει ένα πεδίο συνεργασίας για όλους μας.

Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα για τις προσπάθειες του και το πείσμα του, τον Υφυπουργό Πολιτισμού, Κώστα Στρατή, έναν άνθρωπο που εξ αντικειμένου γνωρίζει την αξία της Μεσαιωνικής Πόλης και ο οποίος έχει όραμα και στόχο και για αυτήν».